Verlengde limousines tijdens Bordeaux 2011
Door Nico McGough
In de ruim drie decennia dat ik jaarlijks alle grote Bordeauxwijnen proef, heb ik heel wat opvallende proefgasten zien komen en gaan en soms bracht dit humoristische situaties met zich mee. De eerste ‘nieuwelingen’ waren de Amerikanen, en dit was best wennen. Sommigen waren prima in de omgang, bescheiden en wisten vaak meer van de Bordeauxwereld dan menig Europeese koper. Anderen waren écht Amerikaans, inclusief cowboy laarzen en bijbehorend hoofddeksel. Soms was het gieren, soms fronsen.
Spetters rond de spuugbak
Daarna steeg het aantal vrouwelijke wijnproevers, een mooie stap vooruit voor onze, toen door man gedomineerde, wijnwereld. Maar het was ook ‘wennen’ aan de vrouwentassen die overal werden neergezet en de rijkelijk met eau de toilette besprenkelde dames, gekleed in goed gekozen uitgaans tenue waaronder hagelwitte pakjes die even bijkletsten rond de spuugemmer. Met alle gevolgen van dien. Of de enthousiaste proefster die 23 paar schoenen meenam om 5 dagen te komen meelopen.
Dagelijkse dikke huurauto
Daarna was het de beurt aan de Russen, geld speelt daar duidelijk een andere rol dan bij ons en dat bleek ook uit hun gedrag. De mooiste was een proever, tamelijk klein van postuur, die iedere dag in een andere (huur)auto verscheen van de grootste klasse. Hij droeg schoenen met enorm lange neuzen die in de regen parmantig omhoog krulden. Te grappig. Maar dit jaar waren het de Chinezen die voor soms heel koddige situaties zorgden en soms ons beroep voor paal zetten.
Oordop in het ruime sop
De langharige Aziatische jongedame bijvoorbeeld, gekleed in een zwart satijnen broek van het strakste soort en de allerhoogste hakken denkbaar. Zij, dat moet ik ruiterlijk toegeven, trok de aandacht want haar papa en mama hadden waarschijnlijk twee of zelfs drie maal het ‘vormgeving & uiterlijk’ vakje aangeklikt tijdens haar productie, want het was een schoonheid van een meid en goed gemutst ook want vrolijk neuriend van de ene grand cru naar de ander tippelend. Waarom werd duidelijk toen ik zag dat ze met i-pod oordopjes in aan het werk was. Is wat voor te zeggen, tijdens je werk je favoriete muziek, nieuw is het in ieder geval. Het spanningsveld was groot. Als proever heb je in je handen een glas, een pen en een ‘carnet de dégustation’ . Maar als vrouw, in haar geval, ook een tasje. Je moet dus, om succesvol te spugen, je lange haren telkens vasthouden, maar je handen zitten al vol. Om te huilen van het lachen was toen haar rechter oordopje tijdens deze actie spontaan het oor verliet en voor het ruime sop koos in de overvolle spuugemmer. Klap op de Chineese vuurpijl was echter de limousine van pakweg 10 meter lang die voor kwam rijden. De chauffeur hield keurig de deur open en een gigantische rij Chinezen steeg uit, er kwam geen einde aan, zo leek het. Maar we waren in Bordeaux voor de wijnen, toch?
Meerdere valkuilen
En dat viel niet mee mag ik wel zeggen. Sterker nog ik vind 2011 een van de lastigste jaren uit mijn carrière om te beoordelen. Elk jaar kent wel haar valkuilen, maar 2011 kent er meerdere. De ongewoon dominant aanwezige, en soms bijtend scherpe zuren. Wijnen waar structureel concentratie lijkt te ontbreken. En wijnen die lijden onder het gewicht van de doorgeschoten extractie. Hierdoor wordt een slanke wijn geheel uit haar verband getrokken en moet verder door het leven met gortdroge tannines. Waar het in 2011 om gaat is gevoel en preciesie. Gevoel omdat je als wijnmaker in dit jaar moest omgaan met ‘basis materiaal’ waarmee je jezelf geen foutje kon veroorloven, preciesie omdat je haast medisch precies te werk moest gaan. En niet alleen in de kelder, want ook de wijngaarden vroegen om aandacht op intensive care niveau.
Droog en vroeg
Vanaf december 2010 was het in Bordeaux droog, zo zeer zelfs dat men berekende dat 2011 het droogste jaar was in twee eeuwen. Ook was het er koud, vooral in februari maar dat was niet per se slecht voor de wijnstokken. Winterse kou doet immers ongenode wijngaard bezoekers sterven op natuurlijke wijze. Natuurlijk heeft droogte wél een grote invloed op de wijnstokken. De lente begon ongewoon vroeg, met hoge temperaturen al in maart, en dat zette de toon voor de rest van het jaar. De eerste knopjes waren goed zichtbaar begin april. Tussen april en juli was het warm en zeer droog. In mei viel er wat regen, maar ook een gigantische hoveelheid hagel dat veel Châteaux trof. De hagel kwam overigens in september nogmaals langs met de nodige gevolgen. Juni bracht een heuse hittegolf op 26 en 27 juni , met temperaturen van 37 tot 39 graden. Volgend op de Vinexpo wijnbeurs in Juli waren er twee dagen met temperaturen van tegen de veertig graden, erger nog die ongekende temperaturen hielden aan tot zonsondergang. Veel druiven verschroeiden hierdoor en vielen even later spontaan van de wijnstok. Een beetje te vergelijken met de verschroeiende temperaturen van 1976. Eind juli liep de wijnstok overal bijna een maand voor op schema.
In juli echter keerde het tij en kwam er eindelijk regen. Deze plensbuien deden de voorsprong slinken en per eind juli liepen de meeste wijngaarden nog maar twee weken uit de pas. Tegen de tijd dat de oogst kon worden georganiseerd bleek dat de merlot druiven mooi rijp waren, maar dat vooral cabernet sauvignon en petit verdot nog tijd nodig hadden. De druiven waren klein en hadden een dikkere schil dan normaal. Veel trossen hadden niet ontwikkelde druiven in zich, dit betekende zeer strenge selectie, druif voor druif. De eerste dagen van september werd met de merlot oogst begonnen,(weer een vergelijking met 1976 toen men op 29 augustus begon met plukken) pas twee tot wel drie weken later begon men met het binnenhalen van de cabernet(s). Voor menig Château was 2011 de vroegste oogst ooit.
Midden september kwam er veel regen uit de hemel en raakten meerdere producenten in paniek. Zij die kalm bleven in afwachting van droger weer deden de beste zaken. De zonnige periode kwam inderdaad een weekje later, en de nog resterende druiven boekten een aanzienlijke kwaliteits winst. Gedurende het jaar moesten er haast draconische maatregelen worden getroffen in de wijngaarden, super strenge groene oogst en later, toen de druiven al wat kleurden, ook nog een of meerdere ‘roze’ oogsten en het op exacte wijze beheersen van de hoeveelheid bladgroei door overtollig groen te verwijderen.
Door de onregelmatigheid van het geoogste fruit moest nogmaals, in de wijnmaak ruimten, zeer streng worden geselecteerd, ik hoorde rendementen per hectare van 22 hectoliter waar 45 gebruikelijk is. Producenten die investeerden in de meest moderne, optische gestuurde sorteer machines hadden een vette voorsprong op de rest. Deze hyper moderne techniek haalt, 3D-optisch gestuurd, 99,9% van de mindere druiven uit de fruitmassa en in record tempo bovendien. Verwijderd worden beschadigde, verschroeide of deels rijpe druiven, op veel kastelen betrof dit afval een kwart of zelfs meer van de totale oogst.
Problemen bij langdurige lagering
Wie hadden het tip top voor elkaar? namen als Château Margaux, Pontet-Canet, Ducru Beaucaillou. De twee laatstgenoemde manifesteerden zich wat mij betreft op of zelfs boven menig Premier Grand Cru, heel erg knap! Maar wat meer naar beneden toe in de rangorde viel Château Monbrison op, en bij de tweede wijnen, natuurlijk hoe kan het ook anders, Pavillon Rouge de Château Margaux en de werkelijk heerlijke Croix de Beaucaillou. Aan de andere kant van het smaak spectrum waren de teleurstellingen ook aanzienlijk. Lafite en Mouton bijvoorbeeld, maar ook Cos d’ Estournel, wow hier zie ik toch echt problemen aan de horizon bij langdurige lagering, want waar moet dat dominante zuur dan naartoe in de wijn?. Als best scorende ‘gemeente’ zou ik op de linker oever St. Julien op de eerste plek zetten, gevolgd door Margaux, Pauillac en St Estèphe. In Pessac-Leognan werden hier en daar mooie dingen gedaan zowel wit als rood. St.Emilion zou ik in grote lijnen boven Pomerol stellen dit jaar.
Biologisch, da’s logisch
Aan de ‘overkant’ in St Emilion en Pomerol leek het aantal lastige wijnen iets minder groot, maar ook hier is 2011 beslist geen hemelbestormer. Hoewel, als je de waanzinnig mooie Vieux Château Certan in het glas hebt, tsja dan is er nog maar weinig te wensen. Sauternes dan? Het hemelse zoet uit 2011 kent een fijnbesnaard karakter. Opvallend was dat in meerdere Appellations er telkens één wijn was die de toon zette. In St Emilion was dat Canon la Gaffelière, in Sauternes Guiraud en in Pauillac Pontet-Canet. De rode draad? Alle genoemde Châteaux werken biologisch, of bio-dynamisch. Waarvan akte!
Dat de beste wijnen het lang zullen uithouden is wel duidelijk. Maar de mindere goden? Ik maak mij zorgen om de grote hoeveelheid wijnen die getraumatiseerd zijn door onbeheerste extractie. Maar ook om de ‘holle’ wijnen die gewoon ‘vulling’ missen, eerlijk gezegd vond ik negatieve aspecten in 2011 die mij deden denken aan die van 1976, en 1966.
Wilt u meer gedetaileerde notities ontvangen, bijvoorbeeld over mijn sterwaarderingen van specifieke huizen? Stuur uw vraag naar bordeaux@mcgough.nl
