Schloss Gobelsburg is het oudste wijnhuis van de Oostenrijkse wijnregio Kamptal. De Cisterciënzer monniken (motto: “Qui bon vin boit, Dieu voit”), die zich in de 12e eeuw vanuit Bourgogne over heel Europa verspreidden, kregen hier in 1171 de eerste wijngaarden toevertrouwd. Tot 1995 werd het wijnhuis door de monniken van de abdij van Zwettl beheerd. Sinds 1996 wordt het geleid door de familie Eva & Michael Moosbrugger.
Naast klassieke witte Donauwijnen van Grüner Veltliner en Riesling produceert dit huis ook onder meer mousserende cuvées, rode wijnen van Pinot Noir, St. Laurent en Zweigelt, plus – in kleine hoeveelheden – zoete en ijswijnen. Gastschrijver Sander de Vaan interviewt Michael Moosbrugger.
Michael, wat spreekt je vooral aan in de wijngaarden rondom Schloss Gobelsburg?
Schloss Gobelsburg ligt in het hart van de Oostenrijkse Donau-regio en omvat de appellaties Kremstal, Traisental, Kamptal, Wagram en Wachau. Het gebied kenmerkt zich de dalstructuren van de Donau en haar zijrivieren. Je ziet hier twee archetypische wijngaardstructuren: enerzijds de terrasvormige hellingen, die zeer droog en mineraal zijn – ideaal voor Riesling; anderzijds de löss- en leembodems, die juist perfect zijn voor de Grüner Veltliner.
Riesling en Grüner Veltliner zijn complementaire druivenrassen – wat de een graag heeft, bevalt de ander juist niet, en omgekeerd. Klimatologisch gezien is dit gebied uitgesproken geschikt voor witte wijnen. De enige uitzondering zijn de grindstructuren afkomstig van de Oerdonau, die bodems bieden waarop rode druiven goed kunnen gedijen. Dit beslaat echter slechts een klein deel van het gebied.
Door de ligging van de appellaties in dalen ontstaan er relatief grote klimaatsverschillen binnen de gebieden. De verschillen binnen een wijngaard zijn vaak groter dan de verschillen tussen wijngaarden. Resultaat: een wijncultuurgebied dat zijn gelijke in Europa nauwelijks kent. De wijnen zijn karaktervol en onderscheidend t.o.v. de andere grote wittewijngebieden van dit continent. De wijnmakers zijn vaak eigenzinnig en proberen geen andere stijlen te imiteren.
De appellatiewetten leggen de historisch gegroeide structuur van regio-, dorps- en wijngaardwijnen vast. In het Donaugebied zijn er zo’n 1000 verschillende Rieden (wijngaardpercelen). Vanwege deze diversiteit is er ruim 30 jaar geleden gestart met het ontwikkelen en invoeren van een wijngaardclassificatiesysteem. Oostenrijk was daarmee het eerste land buiten Frankrijk met een wettelijk vastgelegde classificatie van zijn wijngaarden.
En wat waardeer je zoal aan de bekende Weinberge Gaisberg en Heiligenstein?
Er zijn goede wijngaarden – en er zijn bijzondere wijngaarden. Ried Gaisberg en Ried Heiligenstein behoren tot die laatste categorie. Door hun terrasstructuur zijn ze vooral geschikt voor Riesling. Gaisberg is iets gevarieerder dan Heiligenstein. De oostelijke flank van de Gaisberg wordt gekenmerkt door een diepe lösslaag, waar vooral Grüner Veltliner staat aangeplant.
De Heiligenstein is de enige wijngaard in Europa met gesteente uit het Perm (ongeveer 270 miljoen jaar oud), dat bestaat uit kristallijn erosiepuin vermengd met vulkanisch materiaal. Dit gesteente is niet per se beter dan de typische gneis in de Donau, maar het is uniek en daardoor iets bijzonders.
Bijzondere wijngaarden onderscheiden zich ook door het uitstekende bewaarpotentieel van hun wijnen. Deze bewaarkracht over decennia is goed gedocumenteerd: bij de viering van het 850-jarig jubileum organiseerden we proeverijen in New York en Londen, waar Heiligenstein-wijnen van meer dan 50 jaar oud werden geschonken.
In het algemeen kan worden gesteld dat de wijnen uit het Donaugebied tot de grote wijnregio’s van Europa behoren. Ze combineren concentratie en mineraliteit met elegantie en drinkplezier.
Wat moet een uitstekende wijn bieden?
Er moet onderscheid gemaakt worden tussen wijnen die op zichzelf staan – dus puur voor het genieten – en wijnen die bedoeld zijn om bij eten te drinken. Natuurlijk kunnen deze categorieën overlappen, maar het doel van de wijn bepaalt voor de wijnmaker belangrijke keuzes tijdens de vinificatie. Wijnen die bedoeld zijn om op zichzelf van te genieten, mogen best uitgesproken zijn, bijvoorbeeld met restzoet of veel aroma. Maaltijdbegeleiders moeten eerder bescheiden zijn in aromatiek, droog, en ondergeschikt aan het gerecht.
Een uitstekende wijn is voor mij een wijn die zijn rol perfect vervult. Maar er is nog een categorie boven de uitstekende wijn: de grote wijn. Zulke wijnen kom je maar een paar keer per jaar tegen, vaak onverwacht. Dat zijn wijnen waarbij je al bij de eerste geur je omgeving vergeet, je gedachten stilvallen – die een bijna transcendente ervaring oproepen. Op zulke momenten ontmoet je de grote wijnen van deze wereld.
En waar liggen voor jullie de kracht en charme van Grüner Veltliner?
De bekendheid en dominantie van Grüner Veltliner is eigenlijk vrij recent. Pas in de jaren ’70 werd deze druif in Oostenrijk dominant en pas eind jaren ’90 kreeg hij internationale waardering. Binnen de Oostenrijkse wijnbouwgeschiedenis is dat nog maar kort geleden.
Het is een veelzijdige druif: geschikt voor eenvoudige, dagelijkse wijnen, maar in goede wijngaarden en met oude stokken ook in staat om grote wijnen voort te brengen. Het Donaugebied is echt de sweet spot voor deze druif – verder noordelijk is het te koel, en in het oosten en zuiden van Oostenrijk meestal te warm.
De wijnbouw maakt echter wereldwijd grote veranderingen door en druivenrassen zullen zich verder moeten ontwikkelen. Sommige wijnmakers vinden Riesling en Pinot Noir de ultieme variëteiten, maar ik geloof niet dat we na 10.000 jaar druiventeelt aan het eind van de evolutie zijn gekomen. Daarom zie ik het als onze taak als wijnbouwers om actief bij te dragen aan de ontwikkeling van nieuwe rassen.
We werken al meer dan tien jaar aan nieuwe druivenrassen op basis van Grüner Veltliner en Riesling, en de eerste resultaten zijn veelbelovend. Dit soort projecten zijn alleen mogelijk dankzij de Oostenrijkse druiventeeltinstituten, die tot de meest traditionele en actieve ter wereld behoren.
Eigenlijk zijn druivenrassen voor mij van secundair belang. Mijn echte interesse ligt bij het concept van herkomst en het uitdragen daarvan. De druif is slechts de drager – de genetische basis. De manier waarop ze zich ontwikkelt in combinatie met milieu- en cultuurinvloeden, bepaalt pas echt het karakter van een wijn.
Met welke wijn zou je jullie wijnhuis graag aan onze lezers willen voorstellen?
Internationaal staat Schloss Gobelsburg vooral bekend om zijn appellatiewijnen. Wijnen zoals Ried HEILIGENSTEIN of Ried LAMM behoren tot de bekendste van het huis. Over de Ried Heiligenstein en zijn geschiedenis heb ik al verteld.
Ried LAMM ligt aan de voet van de Heiligenstein en is een wijn die zowel intense mineraliteit als lichtheid en doordrinkbaarheid combineert. De bodem bestaat uit een bijzondere variant van het Zöbinger Perm-gesteente, die in zijn verfijning en structuur uniek is in de Donau.
Sander de Vaan
Foto: @Herbert Lehmann- Schloss Gobelsbruger kelder
