D.O. Ribera del Duero | 1
‘We want to promote the Ribera del Duero wines as a brand’. Aan het woord is Frederico Vázquez, export manager van de Bodegas y Vinedos Vina Major onderdeel van de Hijos de Antonio Barcelo group. Degenen die naar hem luisteren zijn Doug Frost MW, Sarah-Jane Evans MW, Frank Smulders MW. Pedro Ballesteros MW – die enkele tastings zal begeleiden – en journalisten uit Japan, Hong Kong, Spanje, Zweden, Denemarken, Zwitserland en Nederland. De locatie is het schitterende gebouw van het Consejo Regulador in Roa de Duero: een gatenkaas op zijn kop.
De vraag tussen al dat moois blijft: kan dat, een merk maken van Ribera del Duero?
Ribera
Ribera del Duro is een streek die in relatief korte tijd een stormachtige ontwikkeling heeft doorgemaakt. Begin jaren negentig omvatte de streek 6.000 hectare, nu is dat 22.000. Hoewel Ribera een kleine D.O. is, is de streek groter dan je denkt: 115 km lang bij 35 km breed op het breedste stuk. ‘3 months of winter and 9 months of hell’, is al een gevleugelde uitspraak en word ook op het Consejo door technisch directeur Agustin Alonso aangehaald. Het klimaat is perfect voor druiven: 2400 zonne-uren per jaar en gemiddeld 500 mm regen. Extremen van + 40 graden in de zomer tot – 18 in de winter. Plotselinge stormen en (hagel) buien komen ook voor. Een streek die voornamelijk wijn maakt voor het eigen land, slechts 17% wordt geëxporteerd. Al met al een apart gegeven. Wat kenmerkt deze regio?
Geografie en terroir
Ribera del Duero – letterlijk ‘de oevers van de Duero’ – ligt recht boven Madrid. Het D.O. gebied strekt zich over 115 km uit aan weerszijden van de Duero rivier, op het noordelijke Spaanse plateau in Castilla y Léon, in de provincies Burgos, Segovia, Soria en Valladolid. In het 35 km brede wijngebied bevindt zich een honderdtal dorpen. De belangrijkste plaatsen zijn Peñafiel, Roa, Aranda de Duero en San Esteban de Gormaz. De D.O. grenst aan het district Burgos in het oosten en Valladolid in het westen. De wijngaarden liggen aan beide kanten van de rivier en lopen tegen de hellingen aan.
Het terrein is divers. De rivieroevers en het laagland met een hoog grondwaterpeil heten ‘campiña’ (platteland) en ‘terrazas’ (terrassen); de ondiepe hellingen erboven, die het beste zijn voor de wijnstokken, heten ‘laderas’ (zijkanten) en de steilere hellingen, die niet geschikt zijn voor aanplant, heten ‘cuestas’ (hellingen). Daar weer boven ligt het onbeschutte en vlakkere ‘parama’ (grasland), dat met name voor korenteelt wordt gebruikt. Echter: sommige wijnbouwers starten ook hier met aanplant. De ligging van de hellingen is belangrijk. Sleutelfactor in de kwaliteit van de bodem in de wijngaard is het gehalte aan kalksteen en kalk, dat in de westelijke bodem zo’n 33% is en in het oosten meer dan 50%. De bodem is complex. In de ‘campiña’, op het laagste punt van de vallei, is deze alluviaal met zand en klei. Bovenop de valleiranden, of ‘paramos’, in het oosten, bestaat deze uit kalksteen en kalk en in het westen alleen uit kalk. In het oosten bestaan de lagere ‘laderas’ uit klei en mergel; de lagere ‘cuestas’ bestaan uit kalksteen, klei en mergel, de bovenste ‘laderas’ uit kalksteen en mergel. In het westen is de bodem van de lagergelegen ‘laderas’ zand met klei; de lagere ‘cuestas’ bestaan uit mergel met wat gips en de bovenste ‘cuestas’ bestaan uit mergelachtige kalksteen.
(Sub)gebieden
Volgens Pedro Ballisteros MW onderscheidt het terroir zich in drie subregio’s: Penafiel, Roa en Gormaz. Ambassadeur van Rueda en terroir-specialist German Munoz onderscheidt 5 soorten terroir of subgebieden: van west naar oost:
Milla de Oro – 740-780 m hoogte; enkele van de beste wijngaarden
Peñafiel–Pesquera – 750-800 m hoogte
La Horra–Roa – 770-900 m hoogte, kalksteen, klei en leem
Aranda–Sotillo de la Ribera – 800-900 m hoogte, met de hoogste wijngaard in El Sotillo
Atauta – 880-950 m hoogte
Ook bijv. Peter van Sisseck van Hacienda Monasteria pleit op grond hiervan voor een verdere diversiteit in de D.O. Van Sisseck bij aan een bezoek aan zijn Hacienda: ‘allthough we are opposite to Vega Secilia, we have more sun and different soil. It is another area’.
Geschiedenis van de D.O. en Vega Sicilia
De wijngaarden en de traditie van het wijnmaken ontwikkelden zich hier vanuit de middeleeuwse kloosters. Rond de 16e eeuw was de verbouw van de tinta del país druif de belangrijkste economische activiteit van het dal. Het verhaal gaat dat de bodega’s van Aranda del Duero rond 1650 al 6 miljoen liter wijn produceerden. De ondergrondse kelders die diep in de grond waren uitgehouwen waren van essentieel belang om de temperatuur te beheersen en om de wijn in houten vaten te kunnen bewaren. Tot op de dag van vandaag loopt er nog een gangenstelsel onder Aranda del Duero van 14 kilometer lang. Bij het befaamde restaurant Lagar de Isilla is zo’n kelder te bezoeken, deze ligt 16 meter onder de begane grond en als je nauwe gangetjes ziet langs de stenen vaten, lijkt het bijna onmogelijk om daar wijn te maken. Tóch is het zo gebeurd.
In 1864 – de goede man werd destijds gek verklaard – plantte Don Loy Ecanda op 2000 hectare landbouwgrond van Finca Vega Sicilia 18.000 wijnstokken cabernet sauvignon, malbec, carmanère, merlot en pinot noir. Nog steeds is 4/5 van het nu 1000 hectare tellende estate niet met wijnstokken bebouwd, echter nu vormt tinto fino de hoofdmoot. Anno 2014 worden, om de vruchtbaarheid van de grond optimaal te houden, grote delen van de grond bebouwd met pijnbomen, eikenbomen en kurkbomen. Het is zelfs de bedoeling dat op enig moment – maar dan spreken we over 200 jaar vanaf nu – Vega Sicilia zal rijpen op eikenhouten vaten van eigen bodem en een kurk heeft van eigen grond en makelij. In de tussentijd zal door de diverse bebouwing de bio-diversiteit toenemen.
In het verleden was Vega Sicilia lange tijd de enige kwaliteitsbodega. Vega maakte op Rioja lijkende wijnen, toentertijd de enige wijnen die geëxporteerd werden. Vega Sicilia verkocht in principe niet, de wijnen werden geschonken aan vrienden en relaties van de toenmalige eigenaars: de familie Herrero. Als een fles wijn dan toch werd verkocht aan iemand die geen vriend of relatie was, werd een hoog bedrag gevraagd. Dit verklaart de reputatie van duurste wijn van Spanje.
Unico betekent ‘the only one’, wat inderdaad lang waar is geweest. Zoveel andere kwalititswijnen werden er niet gemaakt. De streek maakte verder goedkope rosé wijn van garnacha: Clarete – te vergelijken met de Bordelaise clairette -, deze wijn wordt nog steeds gemaakt, maar nu van tempranillo en albillo blanco de pais. (deel 2 volgt dit weekend)
Charlotte van Zummeren
Frank Smulders MW
Met dank aan www.prowijn.nl voor het terroir en www.ngs.nl (Paul Op ten Berg) voor de wetenswaardigheden van Munoz
