Toques et Clochers 2011
Het viel dit jaar erg laat, de 22e wijnveiling van Limoux. In het derde weekend van april staat het land van de Katharen op z’n kop. In Carcassonne, de eerdere hoofdstad van deze christelijke stroming, zijn de honderden gasten ondergebracht van het Toques & Clochers weekend. Het feest zelf vindt dit jaar plaats in Limoux, dit is zowel de plaatsnaam als de naam van de appellation. Binnen deze appellation vallen de 380 wijnboeren van 40 dorpen van de coöperatie Sieur d’Arques.
Deze coöperatie besteed al 22 jaar het gehele reclamebudget aan een jaarlijks weekend, waarin de beste vaten van de dorpen geveild worden. De opbrengsten van de veiling worden gebruikt om de klokkentorens van één van de dorpskerken op te knappen.
Een heel spektakel
In bussen worden op zaterdag de talloze gasten naar het dorp gebracht, dit jaar is dat dorp dus Limoux. Na een zeer voedzame lunch van cassoulet, (‘zelden zulke goede cassoulet geproefd’, sprak één van de genodigde topkoks Kranenburg) sla, kaas en taart bij dertig graden in de zon is er eerst een optocht. Op diverse karren staan de instrumenten waarmee wijn wordt gemaakt: een oude pers, vaten, dégorgement – er wordt ook veel mousserend gemaakt in deze streek – en de baniers van de diverse vaten en dorpen. Een enorm aanstekelijk evenement en het mooie weer speelt ook een rol. Het dorp is ingedeeld in de 4 sub terroirs van de streek – Autan, Océanique, Haute Vallée en Méditerranéen – en er worden vijftigduizend mensen verwacht. De organisator voor de Nederlandse gasten en wijnimporteur Gilles Faelens verwoordt zijn charmante Franse accent de gevoelens van de streek ‘ze werken er een heel jaar naar toe, het is zo’n domper als er door slecht weer niemand komt’. Daar is dit jaar geen sprake van met prachtig zonnig weer. Hossend gaat iedereen door de straten met hardplastic literkaraffen met chardonnay en oesters. Want met diverse kraampjes wordt er voor de inwendige mens gezorgd. Bij bandjes staat iedereen te dansen, tot aan de spreekwoordelijke eenzame wijnboer aan toe.
De wijnen
In de streek worden droge, stille wijnen gemaakt en drie verschillende soorten mousserend; blanquette, crémant en blanquette methode ancestrale. Sieur d’Arques maakt 15 miljoen flessen wijn, waarvan de helft mousserend is. Binnen de A.O.C. Limoux kunnen de wijnen een beetje mauzac bevatten, in de praktijk bestaan ze uit 100% chardonnay. De allerbeste vaten stille, witte van het dorp gaan naar de veiling. Het terroir van Limoux wordt gekenmerkt door zuren, de subterroirs Autan, Océanique, Haute Vallée en Mediterranéen hebben aparte kwaliteiten. Dat uit zich in diverse smaaktypes van de chardonnays. De terroirs – zie boven – vertegenwoordigen resp. een allemansvriend, een blockbuster, elegantie en kracht. Dat is proeven voor de fijnproever.
Zo’n fijnproever is Jan van Lissum. Sinds een jaar of zes is hij betrokken bij de keuring van de vaten en hij maakt samen met Gilles Faëlens de blend voor de Cuvée Bacchantes. Op de zondagochtend, na het zaterdagse brasfeest, geeft hij voor de Nederlandse groep een proeverij van de dertig vaten die hij geselecteerd heeft. Bij ieder vat weet hij iets origineels te vertellen en dat is toch minder makkelijk dan het lijkt. Er zijn de verschillende terroirs en verschillende wijnboeren ‘sommigen doen het er echt bij’, maar het zijn wel allemaal chardonnays. Ga er maar aanstaan, een onderscheidend verhaal te vertellen over tientallen op elkaar gelijkende wijnen. Van Lissum vertelt ‘bij sommige blinde, hoge witte Bourgogne tastings zet ik er dan weleens een Limoux fles tussen, die dan gegarandeerd goed beoordeeld wordt. Als ik dan zeg waar de wijn vandaan komt, krabbelt iedereen terug.’. De Charndonnays uit deze streek hebben ontegenzeggelijk kwaliteit, toch is het verbazingwekkend dat ze tegen hoge Bourgognes opkunnen.
Een militaire operatie
Op zondagavond is traditiegetrouw het galadiner. ‘Verplicht!’, staat op de uitnodiging vermeld en dat is niet ten overvloede want de meeste gala’s op wijnevenementen blijken in de praktijk dat niet te zijn. Zo niet hier, het overgrote deel van de heren is in smoking. Een enkeling wijkt af in een grijs pak, en dat valt gelijk op. De dames zijn in het lang of in een cocktailjurkje. Zo feestelijk gekleed zet het gezelschap van 800 personen zich aan de borrel, in casu mousserende wijnen van de coöperatie. De amuses, o.a. oesters met ganzelever, worden ter plekke geserveerd. Om half negen uur worden de gordijnen opengetrokken. Het magazijn, waar de rest van het jaar de miljoenen flessen liggen opgeslagen, is dan omgetoverd tot een feestzaal met 100 tafels met acht couverts. Op de muren eromheen worden de 21 drie sterrenchefs van de afgelopen 21 jaar geprojecteerd. Ook een special van de huidige kok, Gilles Coujon, siert de muren. Na enige tijd wachten wordt om half tien het voorgerecht geserveerd, gevolgd door het absolute hoogtepunt van de avond.
Deze ‘signature dish’ heeft Coujon niet uitbesteed aan de cateraar, dat geeft hij niet uit handen. Van achthonderd gepocheerde eieren heeft zijn team met een naald het eigeel verwijderd en vervolgens het lege ei gevuld met zwarte truffelsaus. Een ongeëvenaarde zaligheid. Deze gang wordt ingeleid door een soort gong, waarna uit de achterste regionen van de zaal een stoet van bediendes en sommeliers de zaal binnenzeilt en zich gestructureerd bij de diverse tafels opstelt. De sommelier – studenten van de opleiding –blijft bij de tafel paraat staan om glazen bij te vullen. En zo gaat dat een gangetje of vijf door. Tot aan het dessert, dat om half drie ’s-nachts geserveerd wordt. Tussendoor treedt er drie keer een percussionistengroep op, die veertien leden telt. Een goede remedie tegen slaperigheid, met één (klap) zit iedereen weer overeind.
Tot slot
Een initiatief en een ervaring om nooit te vergeten. Bijzonder dat een coöperatie zo het reclame budget besteedt, en slim ook nog. Zo bind je mensen aan je. Gilles Faëlens is een ware ambassadeur van deze streek en Limoux is de promotie waardig. De witte wijn uit het land van de Katharen verkoopt zichzelf wel.
Charlotte van Zummeren
