Op donderdag 18 juni maakte Fred Nijhuis via een Zoom-meeting kennis met Andrea di Fabio, sales manager van Cantina Tollo, de grote coöperatie uit de Abruzzen. PR-bureau Studio Cru had al gezorgd voor een doosje proefflessen, dus dat maakte het feest compleet.
Cantina Tollo telt zo’n 700 leden die samen ongeveer 2700 ha aan wijngaarden bewerken (inclusief enkele buiten de Abruzzen), goed voor de productie van 13 miljoen flessen per jaar en in 2019 een omzet van 36 miljoen euro. De wijnen worden naar zeker 50 landen geëxporteerd en ook in Nederland zien we ze via diverse kanalen verkocht. Opmerkelijk is het grote aandeel wijnen met een biologisch keurmerk, jaarlijks zeker 700.000 flessen.
Nieuw initiatief
Omdat de (vooral internationale) markt biologisch en duurzaam werken steeds belangrijker vindt, lanceerde Cantina Tollo in maart van dit jaar een nieuwe serie biologische wijnen, speciaal bedoeld voor de horeca. Een historische flesvorm en etiketten met natuurlijke elementen werden gekozen en alles was klaar om de eerste wijnen te presenteren. Voor ze hun bestemming konden bereiken, sloeg het Corona-virus echter toe en kwam de afzet in de horeca volledig tot stilstand. Een serieuze tegenvaller, hoewel de eerste serie wijnen slechts in een beperkte oplage van circa 6000 flessen per wijn werd uitgebracht. In samenwerking met Studio Cru werd naar alternatieve mogelijkheden gezocht om de wijnen toch onder de aandacht van pers, horeca en consumenten te brengen en dat is mede door gebruik te maken van social media goed gelukt, aldus Andrea di Fabio.
Biologisch
Cantina Tollo startte zo’n 30 jaar geleden al biologische projecten met 50 van hun leden die samen ongeveer 200 hectare aan wijngaarden beheren. Kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen werden geweerd en onderhoud geïntensiveerd voor een hogere kwaliteit druiven, alles onder toezicht van de 3 agronomen die Tollo in dienst heeft. Voor de nieuwe serie wijnen hanteert men een strengere selectie in de wijngaard, economisch gezien geen enorm probleem door de gulle opbrengsten van de veelal tendone gesnoeide wijngaarden in de Abruzzen. De opbrengst per hectare voor deze wijnen bedraagt 80-100 quintale per hectare, beduidend minder dan de 140 tot zelfs 220 quintale per hectare voor de andere biologische wijnen met een respectievelijk DOP of IGP status. De meerkosten voor onderhoud en iets lagere opbrengst per hectare worden goed gecompenseerd door Cantina Tollo, de wijnboeren krijgen een beduidend hogere prijs (tot het dubbele) voor biologische dan voor conventioneel geteelde druiven. De kwalificatie ‘biologisch’ biedt de nodige speelruimte voor wijnmakers, maar bij Cantina Tollo maakt men daar weinig gebruik van. Zo wordt er niet geïrrigeerd, is het gebruik van koper en sulfiet tot een minimum beperkt en wordt er alleen met weliswaar geselecteerde, maar biologische en niet genetische gemanipuleerde gistculturen gewerkt. Aanzuren of ontzuren wordt niet toegepast.
Duurzaam
De persberichten benadrukken niet alleen biologisch aspecten van de wijnen, maar noemen ook duurzame elementen, zoals de PVC-vrije capsule en het etiket van gerecycled papier en katoenvezels. Ook de dozen waarin de wijnen worden verkocht zijn van gerecycled materiaal, karton in dit geval. Een dissonant in het hele verhaal is de fles. Tollo koos voor de flesvorm die honderd jaar geleden werd gebruikt in de Abruzzen, maar kon geen leverancier vinden die een bij het duurzame concept passende variant kon leveren. De eerste lichting flessen zijn fraai, maar zwaar, te zwaar om als duurzaam te kunnen worden aangemerkt. Het feit dat men de productie wil opvoeren naar 20.000 flessen voor de passerina tot zeker 50.000 flessen voor de andere wijnen, zal het gebruik van een andere, lichtere fles zeker stimuleren.
Vegan
Een ander aspect wat de wenkbrauwen enigszins doet fronsen is de term ‘vegan’. De wijn is zonder enige twijfel vegan te noemen, want er worden bij de productie geen dierlijke producten gebruikt. Zo is er geen sprake van dierlijke eiwitten voor het klaren van de wijnen, bijenwas voor het beschermen van de kurk of van samengestelde kurken die met op melk gebaseerde lijm zijn gemaakt. Alleen plantaardige of andere niet dierlijke producten en dus beslist vegan, maar dat is tegenwoordig eerder regel dan uitzondering. Di Fabio erkent dat de term vegan in eerste instantie vooral gericht was op de marketing van de wijn, gestimuleerd door de substantiële groei van het aantal veganisten in markten zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk (daar van 150.000 in 2014 naar 600.000 in 2019). Vegan heeft hier dus eerder een psychische/emotionele of principiële waarde dan een kwalitatieve (en reële?).
Toekomst
Naast de hier besproken nieuwe biologische serie wijnen, verwacht Cantina Tollo op relatief korte termijn wijnen voor de e-markt uit te brengen. De Corona-situatie heeft het belang van e-commerce benadrukt en uiteraard speelt Andrea di Fabio graag in op deze ontwikkeling. Naar verwachting zullen dit wijnen op een hoge kwaliteitsniveau zijn, ook biologisch en met de variatie die de rest van het assortiment kenmerkt.
De wijnen
Biologisch, vegan of niet, uiteindelijk gaat het allemaal maar om één aspect: is de wijn lekker of niet?
We namen daarom de proef op de som en werden gelukkig niet teleurgesteld; de wijnen zijn zuiver, goed gemaakt met de herkenbare eigenschappen van de druiven en over de hele linie zeer prettig om te drinken. Complimenten zijn op hun plaats dus.
Trebbiano d’Abruzzo DOP, 2019
100% Trebbiano (Toscano), pergola Abruzzese gesnoeid van wijngaarden in de province Chieti op 130 meter hoogte. Na koude weking, vinificatie op lage temperatuur, geen malolactische gisting, korte lagering in RVS. Alcohol 12,5, pH 3.30, totale zuren 5,8 g/l, restzoet 3 g/l, extract 25 g/l
Nette geur, mooie combinatie wit fruit en kruidige toets, keurige aanzet, goed sap en fruit, prima balans, zekere lengte, goede vulling en lengte, aangenaam bittertje naast mooie frisse tonen, lekkere universele eetwijn.
Terre di Chieti Pecorino IGP, 2019
100% Pecorino, pergola Abruzzese gesnoeid van wijngaarden in de province Chieti op 130 meter hoogte. Vinificatie op lage temperatuur, geen malolactische gisting, korte lagering in RVS.
Alcohol 13%, pH 3.30, totale zuren 6,0 g/l, restzoet 3 g/l, extract 25 g/l
Strak en fris, wit fruit en limoen, licht floraal, bloesem, aanzet vullend, goed sap en smaak, zacht, rond en toegankelijk, klein bittertje, goede balans en nette lengte.
Terre di Chieti Passerina IGP, 2019
100% Passerina, pergola Abruzzese gesnoeid van wijngaarden in de province Chieti op 130 meter hoogte. Vinificatie op lage temperatuur, geen malolactische gisting, lagering van 4 maanden in RVS.
Alcohol 13%, pH 3.35, totale zuren 5,6 g/l, restzoet 3 g/l, extract 24 g/l
Aromatisch, veel sap en smaak, heel direct, geen enorme lengte, maar dat hoeft ook niet en zit ook niet in de aard van het beestje (lees: druif). Door zijn expressieve stijl een lekker glas om mee te werken aan tafel.
Cerasuolo d’Abruzzo DOP, 2019
100% Montepulciano, pergola Abruzzese gesnoeid van wijngaarden in de province Chieti op 130 meter hoogte. Vinificatie op lage temperatuur, geen malolactische gisting, lagering van 3 maanden in RVS. Alcohol 13,5%, pH 3.35, totale zuren 5., g/l, restzoet 3,5 g/l, extract 25 g/l
Lichtroze kleur, fijn rood fruit in de neus, niet heel expressief, soepele aanzet, makkelijk en doordrinkbaar, correcte lengte en balans, aangenaam bij frisse salades, voorgerechten of op het terras.
Montepulciano d’Abruzzo DOP, 2019
100% Montepulciano, pergola Abruzzese gesnoeid, van wijngaarden in provincie Chieti op 130 meter hoogte. Vinificatie op lage temperatuur, malolactische gisting voltooid, korte lagering in (met glas beklede) cementen tanks. Alcohol 13%, pH 3,60, totale zuren 5,3 g/l, restzoet 4,5 g/l, extract 35 g/l
Vrij lichte kleur, vriendelijke fruitrijke geur, wat bosvruchten met rood accent; soepele aanzet, ook fruitig in de mond, weinig tannine, goede zuren, kruidige toets, combinatie laurier- en salmiakdrop, keurige lengte, toegankelijk en goed doordrinkbaar door z’n fruitrijke karakter.
De wijnen van Cantina Tollo zijn in Nederland op diverse plaatsen te koop.
Of deze nieuwe serie hier ook verkrijgbaar zal worden, is nog niet duidelijk.
Fred Nijhuis
