De laatste twee jaren waren warm en de wijnbouw in Nederland en België kreeg ook opeens veel warme aandacht. Men dacht: ‘Ook hier kunnen we dus wijnen maken’. Maar…de wijnbouw in de Benelux bestaat echter al veel langer en niet alleen in België en Nederland. Luxemburg is bijvoorbeeld al jaren met afstand het grootste wijnland binnen de Benelux. Het Groothertogdom telt 1300 hectares. Reden om eens een bezoek te gaan brengen op uitnodiging van het Institut viti-vinicole, maar eerst even wat uitleg over Luxemburg.
Luxemburg in het kort
Luxemburg is een Groothertogdom dat grenst aan Frankrijk, Duitsland en België. In een ver verleden is onze eigen Willem I Groothertog geweest. Veel Luxemburgers vinden dat hun dialect op Nederlands lijkt en denken dat dit daardoor komt. Het leek ons meer op ZwitsersDuits.
Luxemburg is een piepklein staatje met een oppervlakte van ruim 2.500 vierkante kilometer (Nederland is ruim 41.000 vierkante kilometer). Er wonen 600.000 mensen van wie de helft niet de Luxemburgse nationaliteit heeft. Tijdens werkdagen stromen nog eens 400.000 mensen van buiten het land in. Het land is enorm groen en heuvelachtig. Mooi om in rond te rijden en door het vele groen rustgevend.
Luxemburg is modern en open. De Groothertog en groothertogen kunnen net zoals de premier gewoon op straat aangesproken worden als zij daar lopen. Er is zwangerschapsverlof voor man en vrouw en iedereen mag na 40 jaar met pensioen.
Luxemburgse wijnbouw
De wijngaarden liggen in een smalle strook langs de Moezel, van Schengen – ja, deze stad ligt dus in Luxemburg – in het zuiden tot Wasserbillig in het noorden. De wijngaarden liggen op zuidelijke en zuidoostelijke hellingen om optimaal van de warmte te genieten.
In 1911 werd de Fédération des associations viticoles du Grand-Duché de Luxembourg opgericht. Nu zijn er 50 wijndomeinen en ongeveer driehonderd grapegrowers. 90% van de productie is wit, 10% is rood. In 1972 zijn alle wijngaarden geherstructureerd, de wijngaarden waren te versplinterd. Weinig wijngaarden zijn ouder dan 1972, maar ze zijn er gelukkig een paar vergeten. De AOP Moselle Luxembourgeoise bestaat sinds 1985. Gemiddeld wordt er jaarlijks zo’n 130.000 hectoliter geproduceerd, 25% daarvan zijn crémants. In 1991 werd Crémant de Luxembourg ingevoerd.
2018 was een fantastisch jaar, 2019 is dat niet. Vorst in het voorjaar en extreme hitte in de zomer. Veel druiven zijn verbrand. Het kost veel werk om de goede druiven van de trossen te krijgen, ze vrezen een oogst van 50- tot 60% van het normale volume.
AOP Moselle Luxembourgeoise
Vroeger was er het Grand Marque Nationale. De wijnen werden in een panel geproefd en kregen al dan niet de kwalificatie Grand Premier Cru. Vanaf de AOP kunnen wijnen die een kleinere opbrengst hebben dan 75 hectoliter Grand Premier Cru op het label zetten. Luxemburg kent nog grote opbrengsten namelijk. Sommige producenten die in aanmerking komen zetten dit erop en andere weer niet.
Het belangrijkste kenmerk van de AOP is de kwaliteitsgarantie op basis van de geografische oorsprong van het product. Een voorwaarde om de naam van een geografische eenheid te mogen gebruiken, is dat het betreffende gebied heel nauwkeurig gedefinieerd moet zijn. De kwaliteitseisen zijn strikt, zo is bijvoorbeeld vastgelegd hoeveel druiven er per hectare geoogst mogen worden en wat het minimale oechslegehalte moet zijn.
De wijnen van de AOP
- Lieu-dit: terroirwijnen. Deze wijnen zijn afkomstig van de beste wijngaarden van de Luxemburgse Moezel, de opbrengst is beperkt en worden handmatig geoogst.
- Coteaux de Grevenmacher of Remich. Deze premiumwijnen zijn afkomstig van excellente wijngaarden in de kantons Grevenmacher of Remich. Tegelijk vertegenwoordigen ze twee verschillende bodemtypes: schelpkalk (kanton Grevenmacher), of keuper met kalkmergel (kanton Remich). Handmatige oogst en beperkte opbrengsten.
Côtes de: wijnen Voor alle druivensoorten is de maximale productie vastgelegd op 100 hectoliter per hectare; bij Elbling en Rivaner is dat 115 hectoliter per hectare. - Crémant de Luxembourg.
Daarnaast bestaan er de zgn. Charta wijnen: Domaine et Tradition, Charta Schengen Prestige en charta.privatwënzer. Oogst is hier een doorslaggevend element. Zo mogen er bijvoorbeeld maar 2 druiventrossen per tak hangen. Producenten kunnen jaarlijks beslissen of zij Charta wijnen willen maken. Het is geen eeuwigdurende verplichting
Druiven
Wit is de hoofdmoot. Zo telt rivaner 25% van het areaal, pinot gris 15%, auxerrois 14%, riesling en pinot blanc ongeveer 13%. Pinot noir blaast met 9% zijn rode partijtje mee. Verder is er nog wat ebling, gewürztraminer, chardonnay, saint laurent e.d.
En in de praktijk?
Tot zover het theoretische gedeelte. Hoe is het nu in de praktijk? In de drie dagen dat de persgroep met o.a. ondergetekende daar was, kwamen er 25 producenten langs, de helft van het totaal. De drie grootsten zijn Vinsmoselle (een coöperatie), Bernard-Massard en St. Martin & Gales (één bedrijf). Vinsmoselle is met 700 hectare een absolute gigant. Deze producent biedt wel weer aan zgn. Jongwënzer (jonge wijnmakers) de mogelijkheid binnen het bedrijf hun eigen wijnen te maken onder een eigen label. Bernard-Massard telt 50 hectares maar importeert daarnaast wijnen van 200 buitenlandse producenten.
En daarmee komen we gelijk op het pijnpunt. Luxemburgse wijnen hebben kwaliteit, frisheid en rondeur. De kwaliteit in de breedte in enorm goed. De drie grootste producenten kunnen exporteren, kleinere hebben daar helemaal geen mankracht voor en behoefte aan. Die willen het meeste in eigen land verkopen. Aan het publiek en in restaurants. Aan de deur verkopen ze goed, maar in restaurants veel minder goed. Dat komt volgens hen doordat de sommeliers uit het buitenland komen en geen Luxemburgse wijnen aanbevelen. Er zijn wel restaurants met alleen maar Luxemburgse wijnen, maar dat zijn er maar een paar. Er werken vooral Fransen in de restaurants, dat hebben we een paar keer aan den lijve meegemaakt, en die bevelen Franse wijnen aan. Daarnaast merken ze dat (wijn)drinken het nieuwe roken is, het wordt niet meer gepropageerd.
Een andere vrees is de grond waar de wijngaarden op staan. De meeste producenten huren deze gronden. De waarde voor woningbouw is vele malen groter. Dit is een reële angst, hoewel ze niet verwachten dat verkoop snel gaat gebeuren
Veraf en dichtbij
Het is niet toevallig dat de Moezelvallei, de wijnregio van Luxemburg, een van de voornaamste toeristische plaatsen is van Luxemburg. Een gunstig klimaat (één à twee graden Celsius meer dan het nationale gemiddelde) en prachtig gelegen wijngaarden. Luxemburg is dichtbij en lokaal is het heden en de toekomst. Een mooi landschap en heerlijke en stevige keuken. De kwaliteit is overall goed. In Nederland importeert Kwast wijnen en mousserend van Gales en her en der zijn er mondjesmaat ook Luxemburgse wijnen te vinden. Probeer ze eens en geef ze een kans!
Charlotte van Zummeren
Foto’s: @IVVLuxembourg
Lijst van bezochte en gesproken producenten:
Vinsmoselle
Bernard-Massard
Schumacher-Lethal
Pundel Vins Pur
Schmitt-Fohl
Alice Hartmann
Härremillen
Kohil-Leuck
Leuck-Thull
Pundel-Hoffeld
Clos Mon Vieux Moulin
Duhr-Frères
St. Martin
Gales
Krier-Frères
Schram & Fils
L&R Kox
Jongwënzer Domaine Vinsmoselle
Henri Ruppert
Caves Paul Legill
Schumacher-Knepper
Krier-Welbes
Sunnen-Hoffmann
Krier-Bisenius
Caves St-Remy – Desom
