Whisky swingt en is populair. Wie weleens in de whisky materie is gedoken, weet dat de whiskybranche ook best gecompliceerd is. Waarschijnlijk nog gecompliceerder dan de wijnwereld. Nederland kent één Register Whiskytaxateur, Ron Andes. Andes is tevens een ervaren en gelouterde wineprofessional. Winebusiness.nl vroeg hem naar de ins en outs van de wondere wereld van de whisky.
Je bent de enige Nederlandse whiskytaxateur?
Ik ben de enige Register Whiskytaxateur in Nederland. Dat betekent dat mijn taxaties officieel in verzekeringszaken en financiële markten rechtsgeldig zijn. Ik word dan ook erkend door beroepsverenigingen zoals de Federatie Taxateurs, Makelaars en Veilinghouder (TMV) en het Verenigd Register van Taxateurs. (VRT). Maar de titel taxateur is op zich is niet beschermd, dus die kan je vaker tegenkomen in de whisky- en wijnhandel.
Kun je iets meer vertellen over de opleiding?
Er bestaat geen echte opleiding voor, maar wel een examen, net als bij Magister Vini. Het gaat vooral om zelfstudie en ervaring. Tegenwoordig wordt dit examen door het College van Register Experts in Wijn en Gedistilleerd opgesteld. Het bestaat uit 4 modules: praktijk, theorie, mondelinge toetsing van een casus én de juridische regelgeving.
Daarna kun je je aanmelden bij TMV of VRT zodat je in het Register kan worden opgenomen, waarbij zware eisen gelden aan de permanente educatie. Hiervoor moet je kunnen aantonen dat je je actuele kennis en vaardigheden op peil hebt gehouden.
Is het een full-time job?
Echt up-to-date blijven kost heel veel tijd. Als je dit vak goed wil blijven uitoefenen, moet je er iedere dag met je neus bovenop zitten. Sinds ik mijn bestuursfunctie bij de Wijnacademie heb neergelegd, ben ik bijna full-time met taxaties bezig.
Kun je iets toelichting over de manier van taxeren, voor executie, voor de verzekering etc.
Taxeren betekent de correcte waarde vaststellen die dit moment geldt bij een specifiek vastgesteld doel. Dus eerst wordt er gekeken wat het doel is. Voor een verzekering geldt een andere waarde dan bijvoorbeeld voor een nalatenschap is. Een executiewaarde voor een partij die heel snel verkocht moet worden, is veel lager dan de prijs die men vaak in gedachten heeft of die men op het internet vindt. En zo zijn er nog een tiental waarde begrippen.
Taxaties voor verzekeringen zijn veruit de belangrijkste. Veel verzamelaars realiseren zich niet dat, zonder geldig taxatierapport, een verzekeraar maximaal de factuurwaarde uitkeert. De collectie is dan inmiddels vaak in waarde enorm gestegen. Het is dus van belang vooraf een taxatie te laten opstellen en deze per drie jaar te laten actualiseren. Ik heb vaak meegemaakt dat verzamelaars dachten over goede documentatie te beschikken, dat vervolgens door de verzekeraar werd afgewezen omdat dit door de verkopende partij bleek te zijn opgesteld. Dan kom je met lege handen te staan. Als taxateur kan ik in dit soort gevallen een contra-expertise uitvoeren, maar dan moet er altijd meestal toch wel wat water bij de ..whisky.
Wat zijn de 5 punten in het verschil tussen whisky en wijn taxateren?
Whisky wordt hoofdzakelijk op de markt gebracht door handelshuizen. Dit in tegenstelling tot het product ‘wijn’, waarvan net als de beroemde chateaubottelingen van ieder jaar meestal maar één unieke versie bestaat. Al deze handelshuizen beschikken over verschillende soorten kelders, nat tot droog en klein tot groot.
Bovendien gebruiken deze handelshuizen verschillende vaten die zij op dat moment voorhanden hebben. Het gebruikte hout geeft gigantische verschillen Sherryvaten geven een andere dimensie aan de whisky dan bourbonvaten. Je kunt te maken krijgen met: virgin oak, quarter casks, ASB, hogsheads, barriques, puncheons, sherry butts, pipes, drums, first fill, second fill, third fill, rejuvenated casks en soms zelfs re-racked. Vervolgens met double wood, blending, finishing, marrying, seasoning. Hierdoor kunnen er enorme verschillen ontstaan tussen de whisky van een en dezelfde distilleerderij, zowel in smaak als in waarde.
Whisky productie is niet aan één seizoen/oogstjaar gebonden, dus er komen jaarlijks van een distillateur iedere keer weer meerdere verschillende flessen bij.
Tot slot is whisky is bijna onbeperkt houdbaar, dus er worden nog heel veel oude flessen verhandeld. Wijnen komen vooral uit de laatste decennia.
Hoeveel verzamelaars zijn er in Nederland, denk je? Is het populair?
Eerlijk gezegd heb ik geen idee, maar wel weet ik zeker dat er meer verzamelaars zijn van whisky dan van wijn. Deze verzamelaars maken echter ook wel flessen open om die als samples in hun netwerk te delen, zodat we nog meer soorten kunnen proeven. Als ik alleen al kijk op social media hoeveel er dagelijks bijkomen, kan ik wel met zekerheid zeggen dat whisky heel populair is. Daarnaast is er ook een grote groep die in whisky op fles en/of op vat heeft geïnvesteerd. Ook zie ik steeds meer verzamelaars van Rum en oude Bourbons.
Wat is de aantrekkingskracht van whisky?
Als je eenmaal in Schotland bij een echte distilleerderij bent geweest, ben je verkocht. Het is een product dat een uniek en uitzonderlijk breed scala van aroma’s heeft en een weergaloze afdronk. Het werd niet voor niet door de Kelten ‘Uisge Beatha’ (levenswater) genoemd. Daarbij speelt status nog een rol. Veel verzamelaars pronken graag met prestigieuze flessen in speciale kasten of whiskykamers en hun vaak uitzonderlijk diepgaande kennis van het product. Ik leer daarom ook veel van mijn klanten. Er zijn veel redenen te bedenken waarom whisky aantrekkelijker is om te verzamelen dan wijn.
- Whisky is minder kwetsbaar dan wijn. De opslag voor wijn moet aan zeer veel eisen voldoen, koele constante temperatuur, luchtvochtigheid en dergelijke, omdat de wijn anders bederft, hetgeen bij whisky nauwelijks speelt. Je kunt niet altijd aan de buitenkant van de fles de kwaliteit van de inhoud bepalen.
- Om deze reden is een fles whisky waarvan de herkomst en geschiedenis niet bekend is, gemakkelijker te verkopen dan een soortgelijke fles wijn
- Whisky op fles verandert nauwelijks. Je weet wat je koopt. Wijn ontwikkelt zich op fles. Geur en smaak verandert van ‘nog niet op dronk’ naar ‘hoogtepunt’ tot ‘te oud’.
- Whisky is bijna onbeperkt houdbaar, terwijl zelfs de mooiste wijnen raken een keer over de top raken en daarna in waarde verliezen. Dit kom je zelden tegen bij whisky, tenzij de flessen heel slecht bewaard zijn geweest.
- Invloed door niveaudaling op de waarde is altijd aanzienlijk, maar bij whisky is dat minder dramatisch dan bij wijn. Wijn bederft immers onder invloed van teveel zuurstof.
- Whiskyflessen kunnen door fraudeurs minder gemakkelijker worden bijgevuld dan de meeste flessen wijn.
- Openmaken van een dure fles whisky is geen probleem voor de liefhebber. Er zijn hotels die whisky’s en cognacs ter waarde van vele duizenden euro’s per glas aanbieden. Een aangebroken fles wijn moet wel in een keer op.
- Problemen met kurkafsluitingen komt whisky minder vaak voor dan bij wijn.
- De rendementen op whisky liggen door bovengenoemde redenen hoger dan bij wijn. Op veilingen heeft whisky inmiddels alle recordprijzen van wijn gebroken. )
Je vindt een whisky een goede maaltijdbegeleider, kun je een voorbeeld geven van favoriete combi?
Oh ja, heel veel! Van gerookte zalm is bekend dat die prima samengaat bij malt, vooral een uit de Lowlands, maar als je de zalm kort marineer in de whisky die je gaat serveren met een drupje citroensap en deze dan in een springroll verwerkt, dan krijg je echt blije gezichten. Een klassieke garnalencocktail, waarbij je uiteraard dezelfde whisky die je serveert, royaal in de saus mengt, is ook super. Sushi met makreel, empenada’s, oesters (met een scheutje Speyside) in combi met Speyside. Confit d’oie, Gruyere en Cheddar bij een Islay. Een dadel gevuld met blauwe kaas met daarbij een fraaie bourbon. Pure chocolade bij vollere en zwaardere whisky, het kan allemaal. Ik heb complete menu’s op sterrenniveau mogen bijwonen waarbij alleen whisky werd geserveerd. Alleen moet je er wel rekening mee houden dat whisky met knoflook of te spicy food niet zo’n fraaie match heeft, en dat pairings bij sterkt houtgerijpte whisky lastiger wordt, maar dat is bij wijn echt niet anders.
Is er ook in de whisky branche counterfeit?
Helaas wel, waar geld te verdienen valt zijn fraudeurs er als de kippen bij. Zie BBC Whisky Fraude maar dat is bij wijn helaas waarschijnlijk nog vele malen erger. Het Oostenrijkse Waldhaus Am See hotel in St Moritz, bood drie jaar geleden een Macallan 1878 per glas aan voor € 8.500. Dat kan immers bij whisky. Echter bleek het een vervalsing te zijn. BBC Whiskyfraude Daarom is het van essentieel belang goed onderzoek te doen naar de herkomst van bijzondere flessen. Een fles whisky die al 50 jaar geleden gebotteld is met kurk en een niveau heeft ‘into the neck’, is best wel verdacht, net als oude flessen zonder sporen van aantasting op het glas, droesem of waarvan het etiket geprint is of er als nieuw uitziet. Een hele bijzonder fles vinden, die voor onder de marktwaarde wordt aangeboden omdat de verkoper zich niet bewust zou zijn van de werkelijke waarde is bijna altijd te mooi om waar te zijn.
Afgezien van het raw material, wat vind je het grootste pluspunt van whisky t.o.v. bijvoorbeeld cognac.
In de eerste plaats het imago. Toen ik 35 jaar geleden in de horeca werkte, was het ondenkbaar dat ieder zichzelf respecterend restaurant niet minimaal een paar Cognacs op de kaart voerde. De cognacproducenten voerden een strijd om naamsbekendheid terwijl ze de consument uit het oog verloren. Dat intussen malt whisky vaste voet aan de grond begon te krijgen, werd genegeerd. Een schare whiskyliefhebbers stond op en er kwamen steeds meer kenners bij, die zoveel meer te melden hadden over de specifieke regio’s en de unieke whiskybottelingen dan wat Cognac communiceerde, hetgeen meestal niet verder ging dan hoe oud dat ene drupje was dat in de VSOP en VO ging. Nadien is nog wel gepoogd aandacht te vestigen op de cru’s, maar toen was het tij voor Cognac al gekeerd.
Cognac komt alleen uit het gelijknamige gebied in Frankrijk. Whisky kan overal vandaan komen. Japanse whisky bijvoorbeeld doen het op dit moment het allerbeste op veilingen.
Uiteraard zijn er Cognacs van producenten die niet meer bestaan en die best wat waard zijn, maar wie kijkt naar de indrukwekkende lijst van Silent Stills (gesloten distilleerderijen) uit Schotland, maar ook uit Japan of bijvoorbeeld uit de VS, wordt meteen meegevoerd naar het verleden. Dat kan je door middel van zo’n oude fles vasthouden.
Als je je flessen wilt laten taxeren, kun je een indicatie geven van de kosten?
Een taxatie is maatwerk. Een van de belangrijkste zaken is dan hoe de gegevens worden aangeleverd. Een fles Macallan 10 jaar zegt namelijk niets. Die kan variëren in prijs van 50 tot wel 5.000 euro. Als ik zelf op locatie moet onderzoeken en registreren wie de distillateur is, wie de bottelaar, op welke maat fles, op welk promillage, met welk label en dan vervolgens de staat van de fles moet beoordelen, kost dat veel tijd voor een enkele fles. Als ik alle gegevens volledig aangeleverd krijg, kan ik dat soms al in enkele minuten per fles. Daarom blijft het altijd maatwerk en kan ik pas een offerte doen, nadat ik de lijst bestudeerd heb. Er zijn bedrijven die gratis taxaties aanbieden. Iedereen moet toch kunnen begrijpen dat dit onmogelijk is als het kundig uitgevoerd moet worden, of er moet op een andere wijze veel op worden verdiend.
Wat is je favoriete whisky lied?
Doors, Alabama song Doors op YouTube
Heb je nog tips?
Whisky van gesloten Schotse distilleerderijen worden steeds zeldzamer. Brora (nu weer operationeel als Clynelish), Glen Mhor, Port Ellen, en Rosebank (onlangs weer operationeel) zijn absoluut het volgen waard. Glenugie is een van de meest waardevaste producenten.
De populairste operationele distilleerderijen onder verzamelaars zijn: Macallan, Ardbeg, Bowmore, Highland Park, Bruichladdich, Laphroaig, the Glenfiddich en Glenfarclas. Springbank (inc Longrow) en Royal Lochnagar zijn de meest constante stijgers in waarde.
Japanse whisky’s doen het momenteel nog beter dan de Schotse malt; Namen om te onthouden zijn: Karuizawa, Hanyu, Chichibu, Nikka’s Taketsuru, Yoichi, Mars, Yamazaki.
Bourbon doet het ook steeds beter; Namen om te onthouden zijn: Stitzel-Weller, Rip van Winkle, Dougherty, Ezra Brooks, Mitcher’s, Old Fitzgerald, Elijah Craigh, Pappy van Winckle. Veel van deze distilleerderijen zijn inmiddels ondergebracht bij Buffalo Trace.
Ook Rum Agricole staat zeker niet onterecht in de startblokken: Foursquare, Caroni, St-James, Bally en oude bottelingen van Samaroli en Cadenhead zijn veel gezocht.
Charlotte van Zummeren
Meer over Ron Andes zijn werkzaamheden op Flying Wine Buyer
