Gastschrijver Sander de Vaan stelde enkele vragen aan Jeroen Bronkhorst, oprichter van de Wijnstudio en Certified Madeira Wine Educator. Hij schreef een prachtig boek over Madeira, dat internationaal met bewondering ontvangen is door experts, zie bijvoorbeeld de website van Jancis Robinson MW.
Wat trekt je vooral aan in madeirawijn?
Eigenlijk begint alles met je smaak. We eten en drinken wat we lekker vinden, en soms is iets bijzonder. Dat is madeira. Het verrast je, de intensiteit van de smaak, de complexiteit, de balans van al die smaken, en de eindeloze afdronk. Madeira heeft ook een enorm hoog zuur. Wijnkenners houden daarvan, het geeft power. Als je weinig wijn drinkt, is zuur het eerste wat je tegenstaat. Maar omdat madeira zo’n blend van allerlei smaken is, merk je het niet, het stoort eigenlijk nooit. Hetzelfde geldt voor de zoetheid, gemiddeld bevat een madeira, afhankelijk van stijl en druivenras, 50 tot 120 gram suiker per liter. Alle madeira’s zijn dus zoete wijnen. Zoete wijnen kunnen log en zwaar zijn, één glaasje is vaak genoeg. Dat heb je met madeira niet. Ook hier is de balans weer doorslaggevend, het zuur maakt frisser, de smaken en aroma’s leiden je af. Ik heb een aromacirkel ontwikkeld voor madeirawijn, dan zie je hoe uitgesproken die geuren en smaken zijn: kruidnagel, eucalyptus, kaneel, passievrucht, karamel, koffie, walnoten, enzovoorts.
Dat is één kant van het verhaal, en natuurlijk het belangrijkst. Als je madeira drinkt, merk je dat je een wijn proeft met een totaal eigen smaak. De geschiedenis van madeirawijn is ook uniek, de wijnvaten waren ballast voor schepen in de VOC-tijd, die over de oceanen naar Amerika en India voeren. Jarenlange reizen door de tropen zorgde voor complete oxidatie, en verhitting! Dat is het geheim: alles wat een wijn kapot maakt, maakt madeira juist lekkerder. Ik was bij een wijnmaker, die vertelde dat hij niet tevreden was met de opslag. (Overigens een loods, nooit een kelder). Hij vond het er niet warm genoeg, het dak moest worden vervangen door zink. Overal elders in de wereld wordt een wijnmaker die met zo’n verhaal aankomt naar de psychiater gestuurd, maar hier, op Madeira, kreeg hij zijn zin. Een weetje: het eiland heet Madeira, en de wijn heet madeira.
Waarin verschilt madeira van port en andere wijnen?
Ik geef examentrainingen aan mensen die WSET Diploma Course volgen, uitsluitend gericht op het proeven van madeira, port, sherry, en andere versterkte wijnen. We eindigen met een blindproeverij van 20 wijnen, alles door elkaar heen. Het eerste onderscheid is de kleur: madeira is altijd amberkleurig, dus geoxideerd. De volgende stap is de zoetheid. Bovendien heeft madeira de hoogste zuurgraad van alle versterkte wijnen. De versterkte wijnen die het dichtst in de buurt komen zijn oude tawny port, en banyuls, een van de weinige bewust verhitte wijnen. Naarmate madeira langer rijpt, proef je steeds meer karakter en kracht.
Hoe lang kun je madeira bewaren?
Voor zover bekend, is de leeftijd oneindig. Ik heb voor mijn verjaardag madeira uit 1865 geschonken, die smaakte geweldig, de afdronk duurde wel een uur. Ik heb toen twee flessen van het eiland meegenomen, voor € 500,- per stuk. Ik had er meer moeten kopen, want die tijd is helaas voorbij, ze doen nu € 6.000,- Wel logisch, want elke wijn die je uit die tijd drinkt, komt nooit meer terug, de voorraad wordt steeds kleiner.
Madeirawijn werd ooit volop door koningen en hoge adel gedronken, Napoleon was een groot liefhebber, en Winston Churchill ook. Nu lijkt deze vinho minder populair. Hoe komt dat?
Je bent verkeerd geïnformeerd Sander, haha! Het probleem is: er is maar 408 hectare wijngaard, er is gewoon heel weinig van. Vergelijk dat met een populaire wijn in Nederland: Bordeaux, dat is 120.000 hectare groot. Gelukkig is jonge madeira nog heel betaalbaar.
Jeroen Bronkhorst
boek: Madeira Wine Today
Foto: Jeroen Bronkhorst
