Zij is niet alleen een bron van inspiratie voor het witte doek in onze tijd, ook toen zij leefde raakte het volk niet over haar uitgepraat. Een Habsburgs luxepaard, een snob, een nymfomane. Ze was een onwetend jong Oostenrijks koningskind dat op 14 jarige leeftijd werd uitgehuwelijkt aan de 15 jarige kroonprins – dauphin – van Frankrijk, Lodewijk de Bourbon. Hij werd na verloop van tijd koning Lodewijk XVI, ze stichtten een gezin en tegelijkertijd werd het land onrustiger.
Roep om meer democratie, teloorgang van het absolutisme en hongersnood waren hieraan debet. Toen het volk in opstand kwam wegens tekort aan brood, zou zij de fameuze uitspraak hebben gedaan ‘Qu’ils mangent de la brioche’ beter bekend als ‘let them eat cake’, waarmee volledig voorbij werd gegaan aan de noden van het volk. Er is echter nooit enig bewijs gevonden dat ze dit echt zou hebben gezegd. Het valt voor historici onder de categorie Broodje Aap verhaal. Destijds werd van deze vermeende uitspraak dankbaar gebruik gemaakt om de hetze tegen haar op te voeren. Haar ‘speel’ boerderij met koeien, de feesten in buitenhuis Petit Trianon, haar juwelen, het werd allemaal tegen haar gebruikt. Terwijl decennia en eeuwen daarvoor haar voorgangsters zonder enig commentaar precies hetzelfde deden.
In de jaren na de bestorming van de Bastille op 14 juli 1789 werd het gezin Capet, zoals ze toen genoemd werden, in de Temple gevangen gehouden. Onthouden van iedere vorm van privacy omdat de soldaten 24 per uur per dag het gezin bewaakten en bespioneerden. Zelfs privé toiletgang werd hun ontzegd. Na de mislukte vlucht naar Varennes werd haar man, Koning Lodewijk XVI, na een schijnproces snel onthoofd. Eenzaam zat Marie Antoinette op haar veroordeling en executie te wachten in weer een andere gevangenis: de Conciergerie. Daar moest ze de vernedering ondergaan dat het gespietste hoofd van haar geliefde vriendin Prinses de Lamballe – verkracht en vermoord – langs haar raam werd gedragen. Als laatste klap werd ze tijdens haar schijnproces beschuldigd van incest met haar zoon, en dit zou ze mede samen met haar schoonzus Prinses Elisabeth hebben gedaan. Uiteraard werd ze ter dood veroordeeld en negen maanden na haar echtgenoot volgde de gang naar de guillotine. Lodewijk XVI werd nog in een gesloten koets vervoerd, Marie Antoinette zat achterop een mestkar. Uitgescholden en bespuugd door het publiek.
Ze gaf geen krimp.
De executie werd 16 oktober 1793 voltrokken. Ze had nog een testament geschreven gericht aan haar schoonzus Elisabeth, waarin ze haar kinderen vroeg ‘haar man en haar niet te wreken’ en Elisabeth vroeg ‘haar zoon de beschuldiging van misbruik te vergeven. Kinderen kun je zoveel in de mond leggen’. Dit testament bereikte de geadresseerde niet en is jaren later in de privé bezittingen van Robespierre teruggevonden.
Marie Antoinette was een enorme fan van Pouilly Fumé.
Drink vandaag, de dag dat de Franse revolutie herdacht wordt, een glas Pouilly Fumé om deze vrouw te gedenken.
Charlotte van Zummeren
