De bekende astrofysicus Brian Schmidt won in 2011 de Nobelprijs voor de Natuurkunde voor zijn bijdrage aan het ontdekken van de versnelde uitdijing van het universum. Samen met twee collega’s leidde Schmidt het Supernova Cosmology Project, waaruit bleek dat het heelal – anders dan tot dan werd aangenomen – zich in een steeds sneller tempo uitbreidt.
Minder bekend is dat Brian een groot wijnliefhebber is. Sterker, sinds de eeuwwisseling maakt hij met zijn vrouw zelf wijn (voornamelijk van Pinot Noir) in hun domein Maipenrai, op een hoogte van ruim 750 meter, nabij de Australische hoofdstad Canberra.
Wat betekent wijn voor u?
Voor mij is wijn iets om te delen. Het fungeert als een partner bij een gesprek, een maaltijd of een sociale ervaring. Het kan andere tijden en andere plaatsen naar een bijeenkomst brengen, plus een heel eigen persoonlijkheid. Een zeer goede wijn moet emotie opwekken en op een positieve manier gesprekken stimuleren die onderscheidend, complex en aangenaam zijn. Dit kan bereikt worden door uitgesproken fruitigheid, een complexe smaak of een spanningsveld tussen tannines, zuren en fruit.
Het licht van de sterren dat we nu zien is een reflectie van wat daar miljoenen jaren geleden gebeurde, een fles wijn vertelt ons wat er in een bepaald jaar in de wijngaard is voorgevallen. Zijn er meer overeenkomsten?
Wijn stelt ons in staat om door de tijd en de ruimte te reizen, net als wanneer je naar de hemel kijkt. Een blik op de sterrenhemel op een mooie nacht roept bij mij een vergelijkbare reeks emoties op als een geweldige wijn. En natuurlijk zijn de atomen die in wijn zitten gevormd in de generaties van sterren die aan de geboorte van onze zon voorafgingen, evenals bij de oerknal zelf.
Wijnmakers zijn doorgaans zelfverzekerd en gepassioneerd, maar ook bescheiden, omdat ze afhankelijk zijn van factoren die ze niet kunnen beheersen…
Ik heb altijd genoten van het feit dat ik níet alles onder controle heb en dat ik het beste moet maken van wat het universum te bieden heeft. Dat is ook de essentie van de astrofysica: je kijkt naar de hemel om experimenten te creëren voor natuurkundige testen, terwijl men bij de meeste andere takken van de natuurkunde experimenten in het laboratorium uitvoert.
Wijnmaken is voor mij een beetje scheikunde, waarbij je verschillende variabelen moet beheersen, maar niet op een industriële manier om elk jaar of in elk wijnvat naar homogeniteit te streven. Het feit dat je niet alles onder controle hebt, maakt het leven interessant…
De ernstige droogte en bosbranden die nog niet zo lang geleden onze oogst hebben verwoest, waren niet bepaald leuk, maar ik beschouw het als een onderdeel van het verbouwen van wijn op mijn locatie. Als dergelijke gebeurtenissen te frequent zouden worden, is het natuurlijk tijd om te verhuizen, maar ik hoop dat dat moment nog ver in de toekomst ligt.
U werkt met pinot noir, wat vindt u van die variëteit?
Ik hou van pinot noir omdat het een moeilijke druif is. Hij weerspiegelt het seizoen, het werk in de wijngaard en de wijnbereiding meer dan de meeste andere variëteiten. Elke oogst is anders, en hij gedijt eigenlijk alleen in een vrij beperkt scala van klimaten. Het is dus heel bijzonder om wijn van pinot noir te maken, maar helaas stelt hij soms ook teleur en een geweldig oogstjaar kan absoluut niet herhaald worden.
Pinot noir is niet voor iedereen geschikt. Ik ben nu begonnen met het maken van een beetje shiraz-viognier omdat mijn wijngaard steeds warmer wordt door de klimaatverandering. Shiraz en viognier zijn op onze locatie veel gemakkelijker te verbouwen dan pinot. Mijn eerste poging is redelijk geslaagd maar mijn pinot is momenteel nog veel beter. We zullen zien wat de toekomst ons brengen zal.
Wijnmaken valt dus lang niet altijd mee. Wat trekt u ondanks die moeilijkheden vooral aan?
Voor mij is het een onderdeel van een proces dat de vier seizoenen in mijn leven brengt en mij de kans geeft om wat wetenschap met wat ambachtelijke aspecten te combineren. Nogmaals, ik heb geen volledige controle en elk jaar is weer een een beetje anders. Aan het eind mag je je eigen werk beoordelen (en anderen mogen dat ook).
Een grootse wijn brengt geluk, maar soms lopen je inspanningen op een teleurstelling uit. Ik hou niet van teleurstellingen, maar voor mijn motivatie is het belangrijk te weten dat het moeilijk is en dat het niet altijd gaat zoals ik wil.
Tot slot: alcohol lijkt een beetje het ‘nieuwe roken’ te worden, hoewel wijn toch ook positieve aspecten heeft (zoals antioxidanten)…
We moeten ons ervan bewust zijn dat wijn alcohol bevat, alcohol verslavend is, en dat er veel ernstige negatieve gezondheidseffecten kunnen optreden bij overmatig alcoholgebruik. De meest recente epidemiologische studies geven aan dat alcoholconsumptie weinig gezondheidsvoordelen lijkt te hebben, maar wel schadelijk kan zijn op vrijwel elk niveau.
In plaats van te proberen wijngebruik te rechtvaardigen op basis van gezondheid, aanvaard ik de risico’s (net zoals ik dat doe wanneer ik een auto bestuur of een steak eet). Vergeleken met roken zijn de risico’s voor de hoeveelheid alcohol die ik consumeer veel lager en acceptabel voor mij. Maar als ik alleen maar zo oud mogelijk zou willen worden, zou ik veel moeten veranderen aan mijn leven en mijn dieet, inclusief de hoeveelheid wijn die ik drink.
Sander de Vaan
Fot:n @BrianSchmidt
