Is het nu een rosé of is het een lichte rode wijn? In deze zomer bekijken we drie appellations die 100% rosé maken en waar bij alle drie de vraag gesteld kan worden, is het rood of rosé: Tavel, Rosé des Riceys en Bordeaux Clairet. Over de laatste kan getwist worden omdat het een subappellation is van Bordeaux, maar we nemen het toch mee. Vandaag: Rosé des Riceys.
Rosé des Riceys is van de drie besproken rosé’s de enige die als rode wijn bestempeld kan worden. De wijn komt uit het zuidelijke puntje van de Aube, het zuidelijke deel van de Champagne op anderhalf uur van Reims. Rosé des Riceys wordt van 100% pinot noir gemaakt en is bedoeld als een vin de garde, een bewaarwijn. Anno 2021 is bijvoorbeeld 2013 een courant jaar en deze kan nog jaren ouderen.
De Rosé de Riceys wordt gemaakt door champagneproducenten, in deze streek staat van oudsher veel pinot noir en producenten uit de noordelijke champagnestreken kopen hier vaak pinot noir.
Hoe het begon
In 1680 lieten de Terrassiers des Riceys – steenhouwers uit Les Riceys – koning Lodewijk XIV kennismaken met de wijn uit Les Riceys, deze wijn zou, net als Tavel, een van zijn favorieten worden. Deze stille wijn uit de Champagnestreek maakte destijds de helft uit van de totale wijnhandel. Phylloxera aan het eind van de 19e eeuw vernietigde een deel van de wijngaarden op de hellingen van Les Riceys. Het enten op resistente onderstammen werd hierna geïntroduceerd.
Eind van de negentiende eeuw was ook de schilder Renoir gek van Rosé de Riceys. In de biografie van zijn vader herinnert filmmaker Jean Renoir (1894-1979) zich een familieritueel tijdens de zomervakanties in Essoyes, rond 1900: ‘we spanden het paard aan de koets om naar Les Riceys te rijden, het land van de roséwijn. Jean herinnert zich dat zijn vader heel weinig wijn dronk, waardoor men dacht dat hij ziek was, maar in feite bestelde hij meer dan één fles Rosé.’ Blijkbaar dronk men wat meer in de streek.
In 1900-1910 kende de champagneverkoop een ongekende bloei terwijl de oogsten een paar jaar tegenvallend waren geweest. Om aan de vraag te voldoen, namen sommige handelaren in de Marne hun toevlucht tot het kopen van wijnen van buiten de Champagnestreek, verwerkten ze ter plaatse en verkochten ze als champagne. De afbakening van de appellationzone Champagne die in 1908 werd afgekondigd, was in de eerste plaats bedoeld om deze illegale handel uit te bannen. De Aube-wijngaarden werden gediskwalificeerd en uitgesloten van de officiële appellationzone van Champagne. Deze schokkende diskwalificatie leidde ertoe dat de wijnbouwers van Aube in 1911 protesteerden. Ze hadden de steun van de lokale bevolking, die zich vernederd en verontwaardigd voelde over het resulterende verlies van identiteit. Het embleem dat de demonstranten in maart-april 1911 droeg de volgende tekst: Champenois nous fûmes, Champenois nous sommes, Champenois nous resterons, Et ce sera comme ça. Champenois we were, Champenois we are, Champenois we shall remain, and that’s that! De wijngaarden van Les Riceys werden officieel onderdeel van de Champagne door de uitspraak van het hoger beroep van 1923.
Le Rosé des Riceys verwierf in 1947 de AOC-status. Het decreet van 1947 meldt het volgende: ‘Rosé de Riceys is van oude reputatie, geassocieerd met uitstekende, goed gekleurde wijnen en van een speciaal type dat nergens anders in Frankrijk te vinden is, roséwijnen van grote klasse, heel anders dan de rosés van andere regio’s en zonder gelijke.’
In 1996 kreeg de Rosé de Riceys hun eigen Bourgogne-achtige fles met de naam in het glas. In 2017 vierde de appellation haar 70-jarig bestaan met een verticale tasting met meerdere wijnjournalisten.
Met voeten getreden
De appellation telt 350 hectares. De pinot noir groeit hier op de beste hellingen. De druiventrossen worden met de hand geplukt en nog ouderwets met de voeten getreden, waarna ze 3 tot 6 maanden op vat rusten. De maceratie moet worden gestopt (de tank ontluchten) precies op het moment dat de smaak van Riceys (bergamot, vanille) verschijnt, die anders verdwijnt en hierna volgt de lagering. Deze lagering gebeurt meestal op RVS om de frisheid te behouden, sommige producenten kiezen voor barrique.
De wijn
Rosé de Riceys heeft een uitgesproken smaak, hoewel dit wel per producent verschilt. Een complexe en rijke geur, moeilijk te definiëren met rijpe kersen en zwarte en rode bessen. De beroemde Riceys-smaak heeft een vleugje vanille-amandel en grenadine, aangevuld met bergamot. De grote jaargangen zijn rond, breed en vol. De textuur en structuur maken ze meer verwant aan rode wijnen dan aan klassieke rosé’s. Andere jaargangen hebben over het algemeen een makkelijk drinkbaar karakter. Het is dus een beetje afhankelijk van welk jaar je drinkt, 2010 heeft bijvoorbeeld veel finesse en 2003 veel kracht. Het zijn sowieso eetwijnen en bewaarwijnen, vin de garde. Het alcoholpercentage is 12.
De 350 hectares van de appellation worden bewerkt door 20 producenten die uiteraard ook champagnes op basis van pinot noir maken.
Hieronder staan de proefnotities van de Champagnes en daaronder van de Rosé des Riceys.
Charlotte van Zummeren
Champagne Marquis de Pomereuil Rosé Tradition: kersen en aardbeien springen zowat uit het glas. Vol en fruitig, bijzonder! 100% pinot noir uit Riceys met een dosage van 0,9%, mind you!
Champagne Pascal Walczak Brut Rosé: zeer gebalanceerde 90 % PN en 10% chardonnay. Vol, fruitig met een touch of minerality. Verleidelijk. Dosage 11 g/l.
Champagne Olivier Horiot Cuvée Sève Rosé de Saignée Brut Nature: prachtige vintage champagne van het eerst afgelopen sap (saignée) en die heeft geen dosage nodig (Brut Nature). Dat merk je overigens niet, het eerst aflopende sap barstte natuurlijk van de fruitsuikers. Een rosé champagne met verdieping.
Champagne Morel: Lichter en droger dan veel van zijn collega’s, wel met een dosage van 7 g/l. 3 jaar op de lees.
Champagne Gaillimard 2017: Vol, rijk en opulent. 20% chardonnay geeft finesse. De champagne krijgt een dégorgement a la volée À la volée betekent dat de hals van de fles niet in de koude vloeistof wordt geplaatst om het ijsblokje met de gist te maken. Ze gebruiken alleen de druk van de pris de mousse.
Champagne Morize Vol en rijk met ingetogen fruit.
Champagne Elise Dechannes Hele kleine producente, 1685 flessen Chamapgne. Organisch. Deze is uit 2016, tweede jaar na conversie. Fruitig en lichtvoetig met mineraliteit. Toppertje.
Champagne Jacques DeFrance Brut Rosé Terra Vitis Pinot noir en chardonnay, heerlijk fruitig, mineraliteit. Een plezier glas
Champagne Guy de Forez Fonkelend plezier!
Rosé des Riceys:
Devaux 2014: bekende kwaliteitsproducent. 25% van de druiven zijn met de voeten getreden, wat vaker gebeurt in Riceys. Dit is wijn met een hoofdletter, verdieping, frisheid en een touch van zoethout.
Famille Moutard 2013 Een jonge blom nog, ondanks haar leeftijd. Fris, veel verdieping en vrolijk met mooie zuren. Een wijn die blijft behagen door zowel lichtvoetigheid als diepgang.
Jacques Defrance 2010: Expressief, kruidig met veel diepgang en een vleugje cacao.
Joël Defrance 2015: Deze heeft een malo gehad en is vol, rijk en opulent. 60% heeft 10 maanden op barriques gelegen.
Morel 2017: De rosé de Riceys heeft 10 tot 12 maanden op barrique gelegen en 3 jaar op fles. Rijk en complex met veel rood fruit, kruiden en vanille.
Guy de Forez 2017: Aromatisch, kruidig met veel rood fruit en kruiden en een licht pepertje. Lange afdronk.
Elise Dechannes 2017: Ook van de Rosé des Riceys maakt deze kleine producente maar 1105 flessen. Ook de Riceys is fruitig, lichtvoetig en delicaat met een vleugje bergamot.
Pascal Walczak 2016: Een verleidelijke rode kleur met veel kersen en bessen in de neus en palatum. Veel diepgang ook.
Gallimard Père & Fils 2017: Een wijn van uitzonderlijke kwaliteit. Opulent, een echte sensatie van vers fruit (aardbei, kers, braam) met fijne tannines en lengte.
Charlotte van Zummeren
